อำเภอหางดง

หางดง (คำเมือง: ) เป็นอำเภอหนึ่งในเขตปริมณฑลของนครเชียงใหม่ที่มีความเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว ส่งผลให้อำเภอหางดงมีความพร้อมทุกๆด้าน มีการเติบโตอย่างอสังหาริมทรัพย์ บ้านจัดสรร โรงแรมรีสอร์ท ธุรกิจค้าปลีก ห้างสรรพสินค้าจำนวนมาก

หางดงปัจจุบันมีสภาพเมืองที่กลมกลืนกับนครเชียงใหม่จนเรียกได้ว่าคือเมืองเดียวกัน อำเภอหางดงมีสภาพทางเศรษฐกิจดีมาก มีการจราจรที่คับคั่งที่สุดในจังหวัดเชียงใหม่ อีกทั้งเป็นอำเภอที่รองรับความเจริญของนครเชียงใหม่เพื่อขยายไปยังศูนย์กลางทางตอนใต้ของจังหวัดเชียงใหม่อีกด้วย

ชื่อเดิม

เดิมชื่อ อำเภอแม่ท่าช้าง แล้วเปลี่ยนเป็น อำเภอหางดง ในปี พ.ศ. 2460 จนถึงปัจจุบัน

ประวัติ

อำเภอหางดง    เดิมมีนามว่า “แขวงแม่ท่าช้าง”  เป็นเขตการปกครองที่ตั้งขึ้นในสมัยรัชกาลที่  5  โดยรัฐบาลกลางที่กรุงเทพฯ    จัดระบบการปกครองที่เรียกว่า    มณฑลเทศาภิบาล กำหนดแบ่งเมืองเชียงใหม่เป็นหัวเมืองชั้นนอกและหัวเมืองชั้นในแขวงแม่ท่าช้างจัดอยู่ในเขตหัวเมืองชั้นในหัวหน้าผู้รับผิดชอบเรียกว่า  “นายแขวง”  นายแขวงคนแรกของแขวงแม่ท่าช้าง คือ หลวงคชดิษฐาภิบาล (ไผ่)  ระหว่างปี  พ.ศ. 2451 – 2453  แขวงแม่ท่าช้างได้เปลี่ยนฐานะเป็นชื่ออำเภอหางดง

พื้นที่อำเภอหางดงก่อนนี้มีสภาพรกร้างว่างเปล่า  ทั้งหมู่บ้านและราษฎรมีน้อย  เวลานั้นมีพญามะโน  เจ้าน้อยมหาอินทร์ และพญาประจักร์  ได้ครอบครอง  ขึ้นตรงต่อเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่

ที่เรียกว่า  “แม่ท่าช้าง”  นั้น  กล่าวกันว่า  ในท้องที่นี้มีดงกรรมอยู่ดงหนึ่ง  เป็นดงไม้สัก  มีลำน้ำแม่ท่าช้างไหลผ่านดงนี้ อยู่ห่างจากที่ว่าการอำเภอนี้ขึ้นไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือประมาณ 1 กิโลเมตร  เวลาเมื่อเจ้านายทางเชียงใหม่จะไปยังจังหวัดแม่ฮ่องสอนหรือขุนยวมก็เดินผ่านทางนี้  เมื่อมาถึงดงนี้จำต้องลงจากหลังช้างแล้วข้ามท่านี้เข้าดงไป     จึงเรียกลำน้ำนี้ว่า  “แม่ท่าช้าง”  ในสมัย  ร.ศ.120  ทางการได้มีการให้จัดตั้งแขวงขึ้น  โดยพิจารณาถึงหมู่บ้านใหญ่  ๆ  หลายตำบลรวมกันในระยะทางที่จะไปมาถึงได้ภายใน  6  ชั่วโมง  หรือ มีราษฎรมากกว่าหมื่นคนจึงจัดเป็นหนึ่ง ๆ ทำนองอำเภอหนึ่งเช่นเดี๋ยวนี้  ในขณะนั้นจึงเรียกว่า   “แขวงแม่ท่าช้าง”  บ้างก็ว่า  “แม่ท่าช้าง”  มาจากคำว่า  “แม่ต๋า จ้าง”  หรือ “แม่ตาช้าง”  ซึ่งหมายถึง ลำน้ำ  แม่ท่าช้าง  ที่ต้นน้ำออกมาจากช่องน้ำเล็ก ๆ  เหมือนตาช้าง  จึงเรียกว่า “แม่ต๋าจ้าง”

ปี พ.ศ. 2457   ทางการได้เปลี่ยนชื่อใหม่  เพื่อให้ตรงกับนามตำบลที่ว่าการอำเภอตั้งอยู่เป็นอำเภอ “หางดง”   เพราะอยู่ทางทิศใต้ของดงกรรมดังกล่าว  คำว่า  หาง  แปลว่า  ท้าย  คือทางทิศใต้หรือท้ายของดงกรรม  ต่อมาวันที่  12  กันยายน  พ.ศ. 2481   สำนักนายกรัฐมนตรีได้ออกประกาศว่า  “ ได้รับพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ  ให้ยุบอำเภอหางดง  เป็นกิ่งอำเภอ  ขนานนามว่า  กิ่งอำเภอหางดง และให้ไปขึ้นอยู่ในความปกครองของอำเภอเมืองเชียงใหม่  ในเดือนเดียวกันนี้กระทรวงมหาดไทยได้มีคำสั่งที่  206/2481  ลงวันที่  13  กันยายน  2481   อนุมัติให้ตำบลหารแก้ว   ตำบลสันกลาง  และตำบลหนองตอง  ไปขึ้นอยู่ในความปกครองของอำเภอ  สันป่าตองกับโอนตำบลขัวมุงและตำบลสันทรายไปขึ้นอยู่ในความปกครองของอำเภอสารภี   คงเหลืออยู่  8  ตำบลเท่านั้น  การไปขึ้นกับอำเภอเมืองเชียงใหม่นั้น   ต่อมาปรากฏว่าประชาชนได้รับความเดือดร้อน เนื่องจากต้องเดินทางไปติดต่อราชการที่อำเภอเมือง   ระยะทางถึง   15  กิโลเมตร  ในปี  พ.ศ. 2490  ทางราชการได้พิจารณาขึ้นเป็นอำเภอหางดงอีกครั้งหนึ่ง และให้รวมตำบลหารแก้วและตำบลหนองตอง  กลับมาขึ้นกับอำเภอหางดงเหมือนเดิม  และแต่งตั้งในให้นายเที่ยง  ถีระวงษ์   ตำแหน่งผู้ตรวจการเทศบาลจังหวัดตาก  มาดำรงตำแหน่งเป็นนายอำเภอหางดงเป็นคนแรก

คำขวัญ

“เศรษฐกิจดี สตรีแสนสวย ร่ำรวยหัตถกรรม วัฒนธรรมมั่นคง หางดงพัฒนา”

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอหางดงมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอและจังหวัดใกล้เคียงดังนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอสะเมิงและอำเภอแม่ริม
ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเมืองเชียงใหม่และอำเภอสารภี
ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอเมืองลำพูน (จังหวัดลำพูน) และอำเภอสันป่าตอง
ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอสันป่าตอง อำเภอแม่วาง และอำเภอสะเมิง

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอหางดงแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 11 ตำบล 109 หมู่บ้าน ได้แก่

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอหางดงประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

เทศบาลตำบลหนองตองพัฒนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองตองทั้งตำบล
เทศบาลตำบลหางดง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหางดง
เทศบาลตำบลหารแก้ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหารแก้วทั้งตำบล
เทศบาลตำบลบ้านแหวน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านแหวนทั้งตำบล
เทศบาลตำบลสันผักหวาน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสันผักหวานทั้งตำบล
เทศบาลตำบลหนองควาย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองควายทั้งตำบล
เทศบาลตำบลแม่ท่าช้าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหางดง (เฉพาะนอกเขตเทศบาลตำบลหางดง)
เทศบาลตำบลหนองแก๋ว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแก๋วทั้งตำบล
เทศบาลตำบลบ้านปง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านปงทั้งตำบล
เทศบาลตำบลน้ำแพร่พัฒนา ครอบคลุมพื้นที่ตำบลน้ำแพร่ทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลขุนคง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลขุนคงทั้งตำบล
องค์การบริหารส่วนตำบลสบแม่ข่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลสบแม่ข่าทั้งตำบล